Het klinkt zo mooi en simpel: creativiteit laten stromen. En soms is het ook mooi en simpel. Maar soms ook helemaal niet. Dus hoe werkt dit dan?

Wikipedia
Wikipedia zegt het volgende over de processen van creativiteit:

“Een goed begrip van het creatieve proces bestaat niet. Vaak worden in het creatieve proces de volgende stadia onderscheiden:
Probleemwaarneming. Het open staan en zien of voelen van een probleem (of uitdaging) is de eerste stap in het creativiteitsproces.
Theoretiseren van het probleem. Nadat het probleem is waargenomen is de volgende stap het omzetten van het probleem in een (theoretisch of mentaal) model.
Bedenken / zien van de oplossing. De volgende fase kenmerkt zich door het, meestal plotseling, zien van de oplossing. Het “aha” of “eureka” effect. De meeste “aha” momenten ontstaan nadat het probleem uitvoerig bestudeerd is en vervolgens wordt losgelaten. “Er een nachtje over slapen” is hier een voorbeeld van. Blijkbaar reorganiseert ons brein, onbewust, de informatie wat tot creatieve oplossingen leidt.

Soms wordt ook nog de onderstaande fase tot het creatieve proces gerekend hoewel deze fase strikt genomen na het creatieve proces komt.

• Realiseren van de oplossing. De laatste fase in het creativiteitsproces is het omzetten van het idee in een (praktische) oplossing. Niet eenduidig vaststaand is of deze fase van het proces wel of niet tot het creativiteitsproces wordt gerekend. Typerend voor deze fase is de uitspraak “1% inspiratie en 99% transpiratie”. Hiermee wordt benadrukt dat het realiseren van een idee veruit de meest moeilijke fase is.”

Pffft ik weet niet wat jullie hiervan vinden, maar ik denk dan: “Een goed begrip van het creatieve proces bestaat niet.” Punt.
Maar wellicht kan inzicht in hoe het soms gaat, je helpen in je eigen proces, wanneer je even ‘vast’ komt te zitten.

Vriendin
Ik sprak erover met een vriendin. Zij ging een aantal jaar geleden wekelijks naar een schilder-groepje en kreeg daar opdrachten. Dit zouden we kunnen beschouwen als een gesteld ‘probleem’, waar zij dan een ‘oplossing’ voor zou moeten bedenken. Uiteraard kon ze de opdrachten naar eigen inzicht uitwerken. Ik kan me voorstellen dat in dit geval de benoemde processen (deels) naar voren komen.

Ondertussen schildert mijn vriendin niet meer in het schilder-groepje, maar vooral thuis. Ze exposeert op verschillende plaatsen haar werken. Ze schildert veelal abstract, en soms realistisch. Ik vroeg aan haar hoe het creatieve proces bij haar gaat. Zij geeft aan dat het bij haar vooral om een ‘gevoel’ gaat. Soms schildert ze lange tijd niets, is ze druk, doet van alles. En soms wordt ze wakker en is ze in een bepaalde ‘state of mind’ en neemt ze de tijd, gaat schilderen en is enorm productief. Het ‘vloeit’ als het ware uit haar handen. Ze kan op zo’n dag ineens 3 grote werken maken.

Wanneer ze een realistisch werk maakt, dan is dit iets wat al langer in haar hoofd rondspookt. Dat ze bijvoorbeeld een bepaald dier wil schilderen. Ook werkt ze dan meer met voorbeelden ter inspiratie (afbeeldingen, foto’s).

Als je schildert heeft het heel veel te maken met gevoel en emotie. Uiting hiervan. En vaak ook in samenwerking met je hoofd. Ik ben wel benieuwd hoe anderen het creatieve schilder-proces ervaren. Hoe gaat dit bij jou?

Nader ‘onderzoek’
Nader ‘onderzoek’ online (lees: Googlen) gaf vergelijkbare inzichten, als wat mijn vriendin aangaf. Er werd op verschillende sites verschillen aangegeven tussen ‘uitwerkingen van vooraf bedachte ideeën’, het werken in opdracht (voor de klant) en spontane werken.

Op de website van de denksmederij vond ik nog een interessant figuur die ik met jullie wil delen. (zo wie zo een leuke site!). Er staat onder de afbeelding: procesgericht werken SLO, dus ik denk dat de afbeelding bij de SLO vandaan komt.

Het mooie is, dat hoe jouw creatieve proces ook verloopt, het altijd goed is  <3